η ..συγκλιση με τις θεωριες της γεννησης του συμπαντος ..δεν ειναι
..συμπτωση ..
το ..περασμα ..απο τις θεωριες ..οτι ο κοσμος δημιουργηθηκε βασει ενος
σχεδιου ..by Design .. στις θεωριες για ενα κοσμο
..αυτο-δημιουργητο .. εκ του μηδενος ..
αποτυπωνεται .. στις θεωριες που αναπτυσσονται στο αρθρο ..
Στο
πρώτο μέρος του βιβλίου (1965) ο Κορνήλιος Καστοριάδης ασκεί
κριτική στη θεωρία του Μαρξ και ανασκευάζει τις εσφαλμένες αντιλήψεις του, που
επικράτησαν επί δεκαετίες και καθόρισαν την πολιτική σκέψη και πρακτική. Aποδεικνύει
πως ο «ιστορικός υλισμός» είναι ανίκανος να κατανοήσει την κοινωνία και την
Ιστορία, διότι συνδέει μηχανικώς τις τεχνικο-οικονομικές συνθήκες με τη
δημιουργία της κοινωνίας και των θεσμών, θεωρεί την ανάπτυξη της τεχνικής και
της οικονομίας ως κινητήρα της Ιστορίας, καταλήγοντας έτσι σε έναν ατελέσφορο
οικονομισμό, αφού αποκλείει τον ανθρώπινο παράγοντα.
Ετσι η
κοινωνία είναι αυτοθέσμιση, και δη φαντασιακή, με την έννοια ότι η ίδια δημιουργεί το είναι της όχι
ορθολογικώς ή αντιγράφοντας την πραγματικότητα, αλλά επινοώντας και
δημιουργώντας καινούργιες μορφές και θεσμούς που δεν είχαν προϋπάρξει πουθενά
αλλού. Ομοίως η Ιστορία είναι ποίησις, γένεση οντολογική νέων ειδών, νέων
μορφών, δημιουργία «εκ του μηδενός» –χωρίς αυτό να σημαίνει δημιουργία «εντός
του μηδενός» και «με το μηδέν». Η κοινωνία και η Ιστορία είναι ανθρώπινες
φαντασιακές δημιουργίες και όχι αποτελέσματα αδήριτων ιστορικών νόμων.
η ..συγκλιση με τις θεωριες της γεννησης του συμπαντος ..δεν ειναι
..συμπτωση ..
το ..περασμα ..απο τις θεωριες ..οτι ο κοσμος δημιουργηθηκε βασει ενος
σχεδιου ..by Design .. στις θεωριες για ενα κοσμο
..αυτοδημιουργητο .. εκ του μηδενος ..
αποτυπωνεται .. στις θεωριες που αναπτυσσονται στο αρθρο ..
. Με τον τρόπο αυτό ο Καστοριάδης
προβαίνει στην ανάδειξη ενός νέου οντολογικού τρόπου τού είναι, του
κοινωνικού-ιστορικού, που είναι δημιούργημα του κοινωνικού φαντασιακού, της
θεσμίζουσας κοινωνίας και συγκροτείται από τις κοινωνικές φαντασιακές σημασίες.
Αυτές δημιουργούν τους θεσμούς, την οργάνωση και τη συνοχή της κοινωνίας. Οι
κοινωνικές φαντασιακές σημασίες αποτελούν οντολογικές δημιουργίες οι οποίες δεν
μπορεί να εξηγηθούν με βάση τις κατηγορίες της κληρονομημένης σκέψης, δηλαδή
τις κατηγορίες της καθοριστικότητας, της αιτιότητας και της λογικής συναγωγής.
φαντασιακο ..
που προτρεχει ..στην ..φαντασια ..
και ..χρειαζεται να την ..ξεπερασει
για να γινει ..πληρως αντιληπτη ..η εννοια ..
απο
την ..παιδικη ..παιδιαστικη σημασια της .. τα ..ονειρα ..τα ..επιπολαια κατασκευασματα
του νου .. στην ..αυτη καθ’ αυτη
..δημιουργικη της υφη ..
Τα μόνα σχήματα και εργαλεία που
έχει η σκέψη αυτή για να συλλάβει το κοινωνικό-ιστορικό είναι το
υποκείμενο (συνείδηση), το αντικείμενο (πράγμα) και η έννοια (ιδέα). Γι’ αυτό
και η σκέψη αυτή στάθηκε ανίκανη να συλλάβει τον ιδιαίτερο τρόπο τού είναι του.
Το κοινωνικό-ιστορικό δεν είναι ούτε υποκείμενο, ούτε πράγμα ούτε έννοια, αλλά
ούτε και σύνολο υποκειμένων, πραγμάτων ή εννοιών -είναι μάγμα κοινωνικών
φαντασιακών σημασιών. Αυτήν τη φαντασιακή διάσταση υποτίμησε και ακρωτηρίασε η
κληρονομημένη σκέψη από την αρχαιότητα έως τον 20ό αιώνα, διότι εξέλαβε τη
σκέψη μόνο υπό μία διάσταση, την ορθολογική, υποταγμένη στον Λόγο.
.. είναι το υποκείμενο (συνείδηση), το αντικείμενο
(πράγμα) και η έννοια (ιδέα).
..εννοια ..
η ιδεα ..στην ..υπερτατη μορφη της ..
απο
ενα ..τοσο ..δα .. μια ..ιδεα ..ιδεας .. στην ..ολοκληρωμενη μορφη της ..σαν
εννοια .. οποιαδηποτε ..εννοια ..
Αυτήν τη φαντασιακή διάσταση υποτίμησε και
ακρωτηρίασε η κληρονομημένη σκέψη ....
κληρονομημενη σκεψη ..
αυτουσια ..ως δει ..
ακρωτηριαζει ..
ο ..βρογχος ..κοπτεται .. σταματαει ..εκει ..
ενεκα ..του ..παπαγαλιζειν ..
εμπεριεχεται ..στο ..πιστευε και μη ερευνα ..
αποστειρωνει ..
η ..φαντασιακη
διασταση ..βαλετται ..απο την κληρονομημενη σκεψη ..
η ..βαρια
κληρονομια .. που ..βαρενει .. την ..δημιουργια ..
Εδώ
βρίσκεται ακόμη μία ιδιαίτερη συμβολή του Καστοριάδη, διότι
αναπτύσσει περαιτέρω τη θεωρία της μετουσίωσης που είχε ξεκινήσει ο Φρόιντ. Η
μετουσίωση είναι η διαδικασία με την οποία η ψυχή εξαναγκάζεται να
αντικαταστήσει τις δικές της ενορμήσεις και επιθυμίες με αντικείμενα που
υπάρχουν μέσα στην κοινωνική θέσμιση, να «επενδύσει» δηλαδή σε κοινωνικές και
ιστορικές σημασίες.
.. η
..μετουσιωση ..
διαδικασια
..
η ψυχή
εξαναγκάζεται να αντικαταστήσει τις δικές της ενορμήσεις και επιθυμίες με
αντικείμενα..
ενορμησεις
και επιθυμιες .. που συγκαταλεγονται σε αυτο που ονομαζουμε ..σαν ..απολυτη
ελευθερια .. οπως
αυτη ει δυνατον να χαρακτηριστει ..και σαν ..ασυδοσια ..
και
..εξαναγκαζεται ..
να
..προσγειωθει ..στην πραγματικοτητα .. απο εκει που ..την εφερε ..το ..φαντασιακο
..
το ..φαντασιακο
..δημιουργει .. και ..η μετουσιωση .. implement .. εφαρμοζει ..
αναλαμβανει
..να πραγματοποιησει .. με το να ..χτισει ..πανω στα ..αντικειμενα .. πραγματα
.. που ..ηδη εχουν ..δημιουργηθει
υπαρχουν .. και
αποτελουν .. την ..κοινωνικη θεσμιση .. οπως αυτη ..διατασσεται ..στον ..χωρο
και τον χρονο ..
κοινωνικη
θεσμιση ..που εκφραζεται με ..νομους και κανονες .. που ..πηγαζουν ..απ’
ευθειας μεσα απο αυτην την διαδικασια ..
σε
αντιδιαστολη .. με νομους και κανονες ..που ..πηγαζουν ..εξω απο αυτην την
διαδικασια ..την διαδικασια της μετουσιωσης ..
νομοι και
κανονες ..που παραβιαζουν ..παραταιροι προς τους ορους που η διαδικασια της
μετουσιωσης ..διαικπεραιωνεται ..
..που ενας
αλλος .. κυκλος ..φαντασιακης δρασης ..εχει δημιουργησει ..
.. εδω
..εγκειται ..και ..η αναλυση του χρονου .. ο ρολος του σε αυτην την διαδικασια
.. που μπορει ακομα να οριστει ..σαν ..χωροχρονος ..
και ..
.. «επενδύσει»
δηλαδή σε κοινωνικές και ιστορικές σημασίες.
.. «επενδύση»
..που συμβαλει ..στην ..εξελιξη .. γενικη και ειδικη ..
Οι αναλύσεις της ΦΘΚ προσφέρουν έναν
άλλον τρόπο τού είναι, που δεν είναι ούτε άτακτο χάος, ούτε πλήρως και καλώς
καθορισμένο σύνολο, ούτε ουσία ή σύστημα ουσιών. Είναι μάγμα κοινωνικών
φαντασιακών σημασιών με χαρακτηριστικά το άνοιγμα και τη ρήξη, που κάνουν
δυνατή τη δημιουργία μιας άλλης κοινωνίας, μιας αυτόνομης κοινωνίας, αφού αυτή
εξαρτάται από τη θέληση, από τη δράση και τη φαντασία των ανθρώπων, από την
κοινωνική συλλογικότητα που δύναται να θέσει το δημοκρατικό πρόταγμα.
Και εδώ βρίσκεται μια σημαντική
πλευρά που αναδεικνύει ο Καστοριάδης: η πράξις, η οντοπραξία. Η
δημοκρατία, όπως και η φιλοσοφία, αμφισβητεί το ιερό και το θέσφατο, το
δεδομένο, το θεσμισμένο και το κυρίαρχο. Αυτή είναι η πρώτη και η ιδρυτική
πράξη της ελευθερίας. Αυτή όμως είναι αδιανόητη χωρίς την απελευθέρωση από
κλειστές θεωρίες και εσχατολογικές ιδεολογίες. Είναι αδύνατη χωρίς απαλλαγή από
μεταφυσικές αντιλήψεις και θρησκευτικές αυταπάτες ανταμοιβής μετά θάνατον,
χωρίς απεγκλωβισμό από κόμματα, γραφειοκρατίες και αντιπροσωπεύσεις.
ιερα
θέσφατα
δεδομένα
θεσμισμένα
κυρίαρχα..
υπο
..αμφισβητηση ..παντα .. θα ..σπασουν ..
παντα
..υποκεινται ..υποκεινται; ..υποκειμενο .. στις ..δρασεις του υποκειμενου ..
βασιλευουν
.. επερχεται ..ο θανατος ..
ο
βασιλιας ..πεθανε ..ζητω ο ..βασιλιας .. διαδεχονται απο .. καινουριες ..και
απαραιτητα ..πιο ολοκληρωμενες .. οντοτητες ..αντικειμενα ..πραγματα ..
.. την
απελευθέρωση από κλειστές θεωρίες και εσχατολογικές ιδεολογίες
απελευθέρωση
..μια ..πτυχη ..της ελευθεριας ..
απαλλαγή..
απεγκλωβισμό..
τα ..παντα
ρει ..